Giâm cành là gì?

Kỹ thuật giâm cành là một phương pháp nhân giống vô tính phổ biến, dùng một đoạn cành của cây mẹ cắm vào môi trường thích hợp để ra rễ và phát triển thành cây con mới, giữ được hầu hết đặc điểm của cây mẹ.

Nguyên lý

Giâm cành là quá trình lợi dụng khả năng tái sinh tự nhiên của thực vật, đặc biệt là sự hình thành rễ bất định và chồi mới từ các mô thân hoặc lá khi được tách rời khỏi cây mẹ, nhờ vào hoạt động của hormone sinh trưởng và điều kiện môi trường thích hợp, để cành phát triển thành cây mới hoàn chỉnh.

Ưu điểm

Phương pháp giâm cành mang lại nhiều ưu điểm quan trọng, đặc biệt là trong sản xuất cây giống và trồng trọt quy mô nhỏ tại nhà.

- Giữ nguyên đặc tính của cây mẹ: Vì là nhân giống vô tính, cây con được tạo ra có bộ gen hoàn toàn giống cây mẹ. Điều này đảm bảo cây con giữ lại được tất cả các đặc tính tốt mong muốn (như chất lượng quả, màu sắc hoa, khả năng kháng bệnh, năng suất cao).

- Rút ngắn thời gian thu hoạch: Cây con từ cành giâm đã có tuổi sinh lý nhất định (cùng tuổi với cành trên cây mẹ), nên chúng phát triển nhanh hơn và sớm ra hoa, kết trái hơn nhiều so với cây trồng bằng hạt.

- Đồng đều về sinh trưởng: Các cây con được nhân giống từ cùng một cây mẹ và bằng một kỹ thuật sẽ có đặc điểm sinh trưởng đồng nhất, thuận tiện cho việc chăm sóc và thu hoạch tập trung.

- Kỹ thuật đơn giản, dễ thực hiện: Giâm cành là một trong những phương pháp nhân giống vô tính cơ bản nhất, không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp như chiết hay ghép, phù hợp với cả người làm vườn nghiệp dư.

- Hệ số nhân giống cao: Từ một cành cây mẹ, có thể cắt ra nhiều đoạn cành giâm nhỏ (hom giống), giúp nhân giống nhanh và tạo ra số lượng cây con lớn trong thời gian ngắn.

- Tiết kiệm chi phí: Chi phí ban đầu thấp vì vật liệu chính là các cành cắt tỉa có sẵn, không cần mua hạt giống hoặc cây ghép.

- Tận dụng vật liệu: Cho phép tận dụng các cành được cắt tỉa khi chăm sóc cây mẹ, biến "phế phẩm" thành nguồn giống mới.

Nhược điểm

Mặc dù giâm cành là một phương pháp nhân giống đơn giản và hiệu quả nhưng nó vẫn tồn tại một số nhược điểm và hạn chế đáng kể:

- Bộ rễ yếu và nông: Cây giâm cành chỉ hình thành rễ bất định (rễ chùm), không có rễ cọc. Điều này khiến cây kém vững chắc và có khả năng chịu hạn kém

- Không áp dụng được cho mọi loại cây: Phương pháp giâm cành chỉ thành công với những loại cây có khả năng ra rễ bất định mạnh như hoa hồng, dâu tằm, khoai lang,.... Nhiều loài cây thân gỗ cứng hoặc khó ra rễ như xoài, bưởi, sầu riêng,… không thể giâm cành được hoặc tỷ lệ thành công rất thấp.

- Cây mau già cỗi, tuổi thọ thấp: Do không có hệ rễ cọc sâu và khả năng chống chịu yếu, cây giâm cành thường có tuổi thọ thấp hơn so với cây trồng bằng hạt hoặc cây ghép.

- Tỉ lệ sống ban đầu không cao: Cành giâm dễ bị héo, thối, hoặc chết nếu không được chăm sóc đúng cách, đặc biệt là trong giai đoạn đầu chưa ra rễ. Các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, và ánh sáng cần được kiểm soát chặt chẽ.

- Dễ lây lan mầm bệnh: Nếu cây mẹ mang mầm bệnh (virus, nấm), bệnh sẽ được truyền trực tiếp sang cây con, dẫn đến sự đồng loạt nhiễm bệnh trong vườn ươm.

- Cần lượng giống (cành) lớn: Mặc dù hệ số nhân giống cao, nhưng để có số lượng cây trồng lớn, cần phải cắt một lượng cành đáng kể từ cây mẹ, đôi khi làm ảnh hưởng đến sức khỏe của cây mẹ.

- Phụ thuộc vào vật chất dự trữ: Cành giâm cần phải có đủ chất dinh dưỡng dự trữ (carbohydrate) để duy trì sự sống và hình thành rễ trước khi bộ rễ mới hoạt động. Nếu cành quá non hoặc quá già, tỉ lệ thành công sẽ rất thấp.

Kỹ thuật giâm cành

Với những cây cứng cáp và rụng lá vào thời điểm mùa đông sẽ thường giâm cành khi cây ở trạng thái ngủ đông. Với những cây thuộc loại thân gỗ mềm và không rụng lá thì sẽ giâm cành trong thời gian sinh trưởng.

1. Chuẩn bị dụng cụ và giá thể

- Dụng cụ: Kéo cắt tỉa hoặc dao sắc, đã được khử trùng.

- Giá thể: Chuẩn bị hỗn hợp tơi xốp, thoát nước tốt và giữ ẩm (ví dụ: xơ dừa, tro trấu, cát khô, đất sạch).

- Chất kích rễ: Chuẩn bị dung dịch hoặc bột kích thích ra rễ (như IBA, NAA, N3M).

- Khay/Chậu có lỗ thoát nước

2. Chọn và cắt cành giâm (hom giống)

- Chọn cành bánh tẻ khỏe mạnh, không sâu bệnh, không quá non hoặc quá già.

- Cắt thành đoạn dài khoảng 10–15 cm (tùy loại cây), vết cắt ở gốc vát chéo 30-45^o và nằm ngay dưới một mắt lá.

- Cắt bỏ bớt 2/3 đến 3/4 số lá phía dưới để giảm tối đa sự thoát hơi nước.

3. Xử lý Kích thích ra rễ

- Nhúng hoặc ngâm phần gốc cành giâm vào dung dịch kích thích ra rễ đã pha loãng trong khoảng 15-30 giây hoặc theo hướng dẫn cụ thể của loại thuốc.

- Để cành ráo nước/thuốc trước khi cắm.

4. Tiến hành giâm cành

- Dùng que hoặc ngón tay tạo lỗ trên giá thể trước khi cắm để tránh làm dập nát gốc cành.

- Cắm cành giâm vào giá thể với độ sâu khoảng 1/2 chiều dài cành, thường cắm hơi nghiêng 45^o

- Ép nhẹ giá thể xung quanh gốc cành để cành đứng vững.

5. Chăm sóc cành giâm

- Tưới nước: Tưới nước bằng cách phun sương hoặc tưới nhẹ hàng ngày để giữ ẩm liên tục, nhưng tránh để giá thể bị úng nước.

- Đặt chậu/khay giâm ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và gió lùa. Độ sáng lý tưởng khoảng 60%. Có thể dùng túi nilon trong suốt trùm lên cành giâm để duy trì độ ẩm cao 85-90%

- Thường xuyên kiểm tra để loại bỏ cành bị héo, thối, hoặc nhiễm bệnh.

- Khi cành giâm ra rễ ổn định và bắt đầu có chồi non phát triển mạnh, cần giảm dần độ che chắn, tăng cường ánh sáng (lên 80%) để cây con quen dần với môi trường tự nhiên.

- Sau khi cây con đã cứng cáp và thích nghi tốt, có thể nhổ (hoặc tách bầu) và trồng vào chậu lớn hơn hoặc đưa ra vườn trồng.

CÔNG TY TNHH TM XD THẢO NGUYÊN XANH

Hotline : 028 6287 3168

Email : thietkethicongcanhquan@thaonguyenxanh.vn

Website: thietkethicongcanhquan.com

Facebook : Thảo Nguyên Xanh